Syllabus

INE-1003 Ergonomía

MIA. NANCY DE LOS A. MIAM TUN

namiam@itescam.edu.mx

Semestre Horas Teoría Horas Práctica Créditos Clasificación
5 4 2 10

Prerrequisitos
Materia:Estudio del trabajo II-- Conocer la organización y el diseño de estaciones de trabajo con base en los principios de economía de movimientos.-- Conocer los siguientes conceptos en ergonomía:Dispositivos, equipos, herramientas, depósitos, mesas, bancos, etc. Bandas transportadoras.
Materia:Higiene y seguridad industrial-- Conocer los conceptos de Higiene y seguridad industrial, Definición de riesgos de trabajo y Accidentes de trabajo-- Conocer el área relacionada con el Control del ambiente: Ruido industrial, Vibración, etc.

Competencias Atributos de Ingeniería

Normatividad
--Las exposiciones correspondientes al temario de clases serán según la programación de clases, no otro día, salvo indicaciones del docente, para ello se sugiere el respaldo de sus trabajos. --Para dicha exposición, cualquier elemento del equipo indicado a la hora de exposición por el docente, tendrá la palabra para continuar con la misma. --Los trabajos (el archivo de la exposición y el archivo del trabajo documental) se entregan la última sesión de la cuarta semana de cada parcial, en disquet. --Cumplir con el mínimo de asistencias requeridas por la subdirección académica. --Guardar la compostura correcta en el salón y participar en los ejercicios marcados dentro del salón y fuera.

Materiales
El material documental de la asignatura---Las herramientas mecánicas y eléctricas que en su momento se solicitarán---Instrumentos de medición de ruido y luz.

Bibliografía disponible en el Itescam
Título
Autor
Editorial
Edición/Año
Ejemplares
Parámetros de Examen
PARCIAL 1 UNIDADES 1 Y 2
PARCIAL 2 UNIDADES 3 Y 4

Contenido (Unidad / Competencia / Actividad / Material de Aprendizaje)
1. Conceptos de Ergonomía
          1.1. Introducción
                   1.1.1. Definición, Historia y Alcances de Ergonomía
                           http://waste.ideal.es/ergonomia.htm
                           http://www.monografias.com/trabajos17/ergonomia/ergonomia.shtml
                           http://www.ergonomia.cl/bv/def_ergo.html
                           http://training.itcilo.it/actrav_cdrom2/es/osh/ergo/ergoa.htm
                          
                   1.1.2. Sistema Hombre - Maquina
                           http://www.monografias.com/trabajos15/ergonomia/ergonomia.shtml
                           http://www.tdx.cesca.es/TESIS_UPC/AVAILABLE/TDX-0609104-120415//08Jctp8de20.pdf
                           http://waste.ideal.es/ergonomia.htm
                          
                   1.1.3. Costos y Recompensas de la Ergonomía
                           http://waste.ideal.es/ergonomia.htm
                           http://pdf.rincondelvago.com/ergonomia-como-ciencia.html
                           http://www.ist.cl/ergonomia.asp
                          
          1.2. Ergonomía
                   1.2.1. La Ergonomia y las disciplinas relaconadas
                           http://www.monografias.com/trabajos7/ergo/ergo.shtml
                           http://training.itcilo.it/actrav_cdrom2/es/osh/forma1/mod1-v.htm
                          
                   1.2.2. Entrada de información y su procesamiento
                           http://www.estrucplan.com.ar/Producciones/entrega.asp?IdEntrega=59
                           http://html.rincondelvago.com/ergonomia_1.html
                          
          1.3. Macroergonomia
                   1.3.1. Definicion y enfoque sociotécnico
                           http://boletin-fh.tid.es/documentos/boletin/numero23_2.pdf
                           http://www.geocities.com/CapeCanaveral/6616/macro.html
                          
                   1.3.2. Ergonomia y las caracteristicas del diseño organizativo
                           http://www.ergonomia.cl/def_ergo.html
                           http://www.geocities.com/CapeCanaveral/6616/macro.html
                          
                   1.3.3. Metodos y aplicaciones de la macroergonomía
                           http://html.rincondelvago.com/ergonomia_1.html
                           http://www.geocities.com/CapeCanaveral/6616/macro.html
                          
2. Antropometría
          2.1. Antropometría
                   2.1.1. Introducción.
                           http://html.rincondelvago.com/ergonomia_1.html
                           http://www.oit.org.pe/spanish/260ameri/oitreg/activid/proyectos/actrav/edob/expeduca/pdf/0630331.pdf
                          
                   2.1.2. Definiciones.
                           http://html.rincondelvago.com/ergonomia_5.html
                           http://www.arqhys.com/articulos/antropometria.html
                          
          2.2. Tipos de Antropometría
                   2.2.1. Antropometría Estática.
                           http://www.arqhys.com/articulos/antropometria.html
                          
                   2.2.2. Antropometría Dinámica.
                           http://www.arqhys.com/articulos/antropometria.html
                          
          2.3. Antropometría aplicada y espacio de trabajo
                   2.3.1. Principios en la aplicación de datos antropométricos.
                           Libro 1 FUNDAMENTOS DE ERGONOMÍA, ING. MANUELJ. MEDINA, ITM, 292 PÁG. Pág. 247-249
                           http://www.mtas.es/insht/ntp/ntp_490.htm
                           http://html.rincondelvago.com/ergonomia_1.html
                          
                   2.3.2. Dimensiones del espacio de trabajo.
                           Libro 1 FUNDAMENTOS DE ERGONOMÍA, ING. MANUELJ. MEDINA, ITM, 292 PÁG. Pág. 249-254
                           ttp://training.itcilo.it/actrav_cdrom2/es/osh/ergo/ergonomi.htm#A.%20El%20puesto%20de%20trabajo
                          
                   2.3.3. Superficie de trabajo.
                           http://www.estrucplan.com.ar/Producciones/entrega.asp?IdEntrega=85
                          
3. Biomecánica, Fisiología y Psicología en la Ergonomía.
          3.1. Biomecánica
                   3.1.1. Definición y Objetivos
                           http://www.semac.org.mx/contenido3.php?seccion=2&tema=6
                           http://es.wikipedia.org/wiki/Biomec%C3%A1nica
                           http://www.bveee.50g.com/biomecppt/
                          
                   3.1.2. Importancia de la Biomecánica en la Ergonomía
                           http://www.cinei.uji.es/d3/presentacion.htm
                           http://www.bveee.50g.com/biomecppt/
                          
                   3.1.3. Aportaciones y aplicaciones de la biomecánica.
                           http://www.monografias.com/trabajos15/kinesiologia-biomecanica/kinesiologia-biomecanica.shtml
                           http://www.bveee.50g.com/biomecppt/
                          
          3.2. Fisiología
                   3.2.1. Definición y Objetivos.
                           http://es.wikipedia.org/wiki/Fisiolog%C3%Ada
                           http://www.ugr.es/~jhuertas/FH-FE/fh_historia.html
                           http://www.atp.com.ar/producciones/produccion.asp?idproduccion=6
                          
                   3.2.2. Importancia de la Homeostasis
                           http://es.wikipedia.org/wiki/Homeostasis
                           www.upch.edu.pe/facien/dcbf/ecologia/HOMEOSTASIS_termo_y_osmo%5B1%5D.ppt -
                          
          3.3. Psicología en la Ergonomía.
                   3.3.1. Definición y Objetivos.
                           http://www.mtas.es/insht/EncOIT/pdf/tomo1/29.pdf
                          
                   3.3.2. Fatiga, Tensión y Estrés en el trabajo.
                           http://www.mtas.es/insht/EncOIT/pdf/tomo1/29.pdf
                          
                   3.3.3. Carga Mental de trabajo.
                           http://www.mtas.es/insht/EncOIT/pdf/tomo1/29.pdf
                          
                   3.3.4. Importancia de la recuperación en fatiga y carga mental de trabajo.
                           http://www.mtas.es/insht/EncOIT/pdf/tomo1/29.pdf
                          
4. Ergonomía Ambiental.
          4.1. Higiene
                   4.1.1. Los contaminantes químicos y biológicos en el hombre
                           http://www.semac.org.mx/contenido3.php?seccion=2&tema=6
                           http://www.mtas.es/insht/EncOIT/pdf/tomo1/30.pdf
                           http://www.mtas.es/insht/EncOIT/pdf/tomo1/27.pdf
                          
                   4.1.2. Vías de entrada de los contaminantes en el hombre
                           http://www.mtas.es/insht/EncOIT/pdf/tomo1/30.pdf
                           http://www.mtas.es/insht/EncOIT/pdf/tomo1/27.pdf
                          
                   4.1.3. Efectos de los contaminantes químicos y biológicos en el hombre
                           http://www.mtas.es/insht/EncOIT/pdf/tomo1/30.pdf
                           http://www.mtas.es/insht/EncOIT/pdf/tomo1/27.pdf
                          
                   4.1.4. Objetivo de la evaluación higiénica
                           http://www.mtas.es/insht/EncOIT/pdf/tomo1/30.pdf
                           http://www.mtas.es/insht/EncOIT/pdf/tomo1/27.pdf
                          
                   4.1.5. Valores límite ambiental (VLA-TLV)
                           http://www.mtas.es/insht/EncOIT/pdf/tomo1/30.pdf
                           http://www.mtas.es/insht/EncOIT/pdf/tomo1/27.pdf
                          
                   4.1.6. Determinación ambiental de los contaminantes.
                           http://www.mtas.es/insht/EncOIT/pdf/tomo1/30.pdf
                           http://www.mtas.es/insht/EncOIT/pdf/tomo1/27.pdf
                          
          4.2. Ruido
                   4.2.1. Nivel presión y potencia sonora
                           http://es.wikipedia.org/wiki/Nivel_de_presi%C3%B3n_sonora
                          
                   4.2.2. Frecuencia, período y longitud de onda
                           http://usuarios.lycos.es/pefeco/ondas2/ondas2_indice.htm
                           http://es.wikipedia.org/wiki/Frecuencia
                           http://es.wikipedia.org/wiki/Longitud_de_onda
                          
                   4.2.3. Tipos de ruido
                           http://es.wikipedia.org/wiki/Ruido_ac%C3%BAstico
                           http://mx.geocities.com/segindmx/unidad4.htm
                          
                   4.2.4. Efectos del ruido
                           http://www.ruidos.org/Referencias/Ruido_efectos.html
                           http://mx.geocities.com/segindmx/unidad4.htm
                          
                   4.2.5. Evaluación de la exposición laboral al ruido
                           http://www.mtas.es/insht/ntp/ntp_287.htm
                           http://mx.geocities.com/segindmx/unidad4.htm
                          
                   4.2.6. Medida de potencia sonora de máquinas
                           http://www.mtas.es/insht/FDN/FDN_009.htm
                          
                   4.2.7. Disminución del ruido
                           https://www.ssmmr.org/Actividades/Benidorm/2crr.html
                          
                   4.2.8. Límites que suponen un riesgo de pérdida de audición según exposición
                           http://www.union.org.mx/guia/actividadesyagravios/ruido.html
                          
                   4.2.9. Equipos de protección individual contra el ruido
                           http://www.mtas.es/insht/EncOIT/pdf/tomo1/31.pdf
                          
                   4.2.10. Equipos de medición del ruido
                           http://images.google.com.mx/imgres?imgurl=http://www.caprotecsa.com/users/webmaster/catalogo/images/SonAvanzado.JPG&imgrefurl=http://www.caprotecsa.com/users/webmaster/catalogo/index.php%3FcPath%3D113_21_23%26osCsid%3Dd429add104f51379c7c7f3832ca973e1&h=250&w=250&sz=10&hl=es&start=9&um=1&tbnid=pOOQZVfEZ1oHGM:&tbnh=111&tbnw=111&prev=/images%3Fq%3Dmedici%25C3%25B3n%2Bdel%2Bruido%2B%26svnum%3D10%26um%3D1%26hl%3Des%26sa%3DN
                          
          4.3. Vibraciones
                   4.3.1. Clasificación de las vibraciones
                           http://www.ingenierosindustriales.net/cast/03%20abril/48.pdf
                          
                   4.3.2. Vibraciones mano-brazo
                           http://www.mtas.es/insht/research/cnmp_512.htm
                          
                   4.3.3. Vibraciones cuerpo completo
                           http://www.mityc.es/NR/rdonlyres/87848205-172A-4295-A126-6BD476825EBD/0/vibracionesI_2002.pdf
                           http://www.ingenierosindustriales.net/cast/03%20abril/48.pdf
                          
                   4.3.4. Disminución de las vibraciones
                           http://www.cgt.es/spcgta/SL_VIBRACIONES.pdf
                          
                   4.3.5. Equipos de protección individual contra vibraciones
                           http://www.mtas.es/insht/EncOIT/pdf/tomo1/31.pdf
                          
                   4.3.6. Equipos de medición de vibraciones.
                           http://www.bksves.com/tbDoc/3703/4447_es_1.pdf
                           http://images.google.com.mx/imgres?imgurl=http://www.caprotecsa.com/users/webmaster/catalogo/images/SonAvanzado.JPG&imgrefurl=http://www.caprotecsa.com/users/webmaster/catalogo/index.php%3FcPath%3D113_21_23%26osCsid%3Dd429add104f51379c7c7f3832ca973e1&h=250&w=250&sz=10&hl=es&start=9&um=1&tbnid=pOOQZVfEZ1oHGM:&tbnh=111&tbnw=111&prev=/images%3Fq%3Dmedici%25C3%25B3n%2Bdel%2Bruido%2B%26svnum%3D10%26um%3D1%26hl%3Des%26sa%3DN
                          
          4.4. El ambiente térmico
                   4.4.1. El intercambio térmico
                           http://html.rincondelvago.com/ergonomia_1.html
                           http://www.estrucplan.com.ar/Producciones/entrega.asp?IdEntrega=85
                          
                   4.4.2. La producción metabólica de calor
                           http://www.anestesiapediatrica.com.ar/fisiologia_de_la_temperatura.htm
                           http://www.aragon.ccoo.es/pdf/CSCondiciones.pdf
                          
                   4.4.3. El índice WBGT
                           http://www.mtas.es/insht/ntp/ntp_322.htm
                          
                   4.4.4. Factores que influyen en el riesgo de estrés térmico
                           http://www.caprotecsa.com/users/webmaster/index.php?option=com_letterman&task=view&Itemid=46&id=3&lang=ISO-8859-1
                          
                   4.4.5. Síntomas y consecuencias del exceso de calor
                           http://www.botanical-online.com/medicinalscalor.htm
                          
                   4.4.6. Medidas preventivas ante el exceso de calor
                           http://www.mtas.es/insht/EncOIT/pdf/tomo1/31.pdf
                           http://www.lukor.com/hogarysalud/07080680.htm
                          
          4.5. Espacios confinados
                   4.5.1. Tipos de espacios confinados y motivos de acceso
                           http://www.mtas.es/insht/ntp/ntp_223.htm
                           http://www.elergonomista.com/ec00.htm
                          
                   4.5.2. Riesgos en espacios confinados
                           http://www.mtas.es/insht/ntp/ntp_223.htm
                           http://www.elergonomista.com/ec00.htm
                          
                   4.5.3. Causas frecuentes de accidentes en espacios confinados
                           http://www.mtas.es/insht/ntp/ntp_223.htm
                           http://www.elergonomista.com/ec00.htm
                          
                   4.5.4. Medidas preventivas para el control de trabajos en las atmósferas peligrosas
                           http://www.mtas.es/insht/ntp/ntp_223.htm
                           http://www.elergonomista.com/ec00.htm
                          
                   4.5.5. Medición y evaluación de la atmósfera interior
                           http://www.mtas.es/insht/ntp/ntp_223.htm
                           http://www.elergonomista.com/ec00.htm
                          
          4.6. Iluminación
                   4.6.1. Luz y visión
                           http://www.mtas.es/insht/ntp/ntp_211.htm
                          
                   4.6.2. Magnitudes y unidades
                           http://www.mtas.es/insht/ntp/ntp_211.htm
                          
                   4.6.3. Análisis ergonómico y características de una iluminación funcional
                           http://www.mtas.es/insht/ntp/ntp_211.htm
                          
                   4.6.4. Condiciones para el confort visual
                           http://www.mtas.es/insht/ntp/ntp_211.htm
                          
5. Ergonomía Cognitiva
          5.1. Tableros visuales
                   5.1.1. Escalas cuantitativas y escalas cualitativas
                           Libro 1 FUNDAMENTOS DE ERGONOMÍA, ING. MANUELJ. MEDINA, ITM, 292 PÁG. Pág.43, 61-66, 68, 74-76
                          
                   5.1.2. Indicadores de estatus y luces de señal y de alarma.
                           Libro 1 FUNDAMENTOS DE ERGONOMÍA, ING. MANUELJ. MEDINA, ITM, 292 PÁG. Pág.78-80
                          
                   5.1.3. Representaciones figurativas y Representaciones alfanuméricas
                           Libro 1 FUNDAMENTOS DE ERGONOMÍA, ING. MANUELJ. MEDINA, ITM, 292 PÁG. Pág. 80-83
                          
          5.2. Tableros auditivos
                   5.2.1. Intensidad de sonido, Principios para el diseño de tableros auditivos
                           Libro 1 FUNDAMENTOS DE ERGONOMÍA, ING. MANUELJ. MEDINA, ITM, 292 PÁG. Pág. 100-103
                          
                   5.2.2. Tableros de advertencia, Otros tableros auditivos cualitativos, Tableros de seguimiento
                           Libro 1 FUNDAMENTOS DE ERGONOMÍA, ING. MANUELJ. MEDINA, ITM, 292 PÁG. Pág. 105-108
                          
          5.3. Tipos de controles
                   5.3.1. Factores de importancia en el diseño de controles, factores que afectan la eficacia de los controles.
                           http://www.ist.cl/ergonomia.asp
                           http://training.itcilo.it/actrav_cdrom2/es/osh/ergo/ergonomi.htm
                           http://www.estrucplan.com.ar/Producciones/entrega.asp?IdEntrega=71
                          
                   5.3.2. Función de los controles, controles manuales y de pie
                           http://training.itcilo.it/actrav_cdrom2/es/osh/ergo/ergonomi.htm
                          
                   5.3.3. Uso de las herramientas en Ergonomía
                           http://www.estrucplan.com.ar/Producciones/entrega.asp?IdEntrega=72
                           http://training.itcilo.it/actrav_cdrom2/es/osh/ergo/ergonomi.htm#A.%20El%20puesto%20de%20trabajo
                          
6. Ergonomía del diseño y evaluación.
          6.1. Requerimientos físicos del lugar de trabajo y comunicaciones
                   6.1.1. Requerimientos físicos del lugar de trabajo
                           Libro 1 FUNDAMENTOS DE ERGONOMÍA, ING. MANUELJ. MEDINA, ITM, 292 PÁG. Pág. 277
                           http://es.wikipedia.org/wiki/Ergonom%C3%ADa#Ergonom.C3.ADa_del_trabajo
                           http://www.semac.org.mx/contenido.php?seccion=2
                          
                   6.1.2. Comunicaciones.
                           Libro 1 FUNDAMENTOS DE ERGONOMÍA, ING. MANUELJ. MEDINA, ITM, 292 PÁG. Pág. 277-281
                          
          6.2. Espacio personal y de territorialidad, concepto de oficinas sin muros
                   6.2.1. Espacio personal y de territorialidad
                           Libro 1 FUNDAMENTOS DE ERGONOMÍA, ING. MANUELJ. MEDINA, ITM, 292 PÁG. Pág. 281-286
                          
                   6.2.2. Concepto de oficinas sin muros
                           Libro 1 FUNDAMENTOS DE ERGONOMÍA, ING. MANUELJ. MEDINA, ITM, 292 PÁG. Pág. 286-290
                          

Prácticas de Laboratorio (20232024P)
Fecha
Hora
Grupo
Aula
Práctica
Descripción

Cronogramas (20232024P)
Grupo Actividad Fecha Carrera

Temas para Segunda Reevaluación